Το όνομα της το οφείλει στη γέφυρα που έγινε στη πόλη με λέμβους ενωμένες, ώσπου ο Ρωμαίος αυτοκράτορας Τραϊανός έκτισε νέα πέτρινη γέφυρα. Η πόλη είχε δύο τμήματα-συνοικίες, στην ουσία ξεχωριστές πόλεις, τη Σελεύκεια στην ανατολική όχθη του Ευφράτη και την Απάμεια στη δυτική.
Τον 1ο π.Χ. αιώνα η Ζεύγμα έγινε τμήμα της ρωμαϊκής αυτοκρατορίας. Την ίδια εποχή οι Πάρθοι κατέλαβαν την Απάμεια και χώρισαν τη Ζεύγμα κάνοντας τον Ευφράτη σύνορο.
Η πόλη γνώρισε μεγάλη ανάπτυξη, ενώ έγινε και έδρα της IV Σκυθικής λεγεώνας (Legio IV Skcythica) που παρέμεινε εκεί μέχρι το 252 μ.Χ., όταν ο ρωμαϊκός στρατός ηττήθηκε από τον Σαπώρ Α΄ στη Βαρβαλλισό.
Η Ζεύγμα πέρασε στη Βυζαντινή Αυτοκρατορία και διατηρήθηκε έως το 637 μ.Χ. όταν καταλήφθηκε και λεηλατήθηκε από τους Άραβες, οπότε η πόλη σταδιακά εγκαταλείφθηκε.Η Ζεύγμα από το 2000 είναι κατά 80% βυθισμένη, καθώς, παρά τις διαμαρτυρίες, κατακλύστηκε από τα νερά τεχνητής λίμνης που σχηματίστηκε από το φράγμα Μπιρετσίκ.
Τα κομψοτεχνήματα, τα οποία ανακαλύφθηκαν πριν από μερικά χρόνια σε εξαιρετική κατάσταση, ανάγονται στον 2ο μ.Χ αιώνα. Πρόκειται για μοναδικής τέχνης ψηφιδωτά, που απεικονίζουν τις Μούσες και τον Ωκεανό,
Στο κέντρο εικονίζεται η Καλλιόπη και γύρω της οι αδερφές της. Κατά τον Ησίοδο, η Καλλιόπη ήταν η μεγαλύτερη και ευγενέστερη από τις 9 Μούσες, προστάτις της Επικής Ποίησης και της Ρητορικής, καθώς και όλων των Καλών Τεχνών (Καλλιέπουσα), άρα η επιλογή της στο κέντρο της σύνθεσης δεν προκαλεί έκπληξη.
Το δεύτερο ψηφιδωτό παριστά τον Ωκεανό και την Τιθύ και είναι ωραιότερο από ένα άλλο με παρόμοια σύνθεση που έχει βρεθεί σε διαφορετικό χώρο.
Η ζωηρότητα των μορφών, η ομορφιά τους και τα θαυμάσια χρώματα εντυπωσιάζουν. Οι πρώτες ανασκαφικές έρευνες πραγματοποιήθηκαν από τον Τόμας Έντουαρντ Λόρενς το 1917 και συνεχίστηκαν το 1970 από τον Τζον Βάγκνερ.
“Τα ασύλληπτης ομορφιάς ψηφιδωτά που ανακαλύφθηκαν στην αρχαία ελληνική πόλη Ζεύγμα, στη νότια Τουρκία”
Photographs from Antep Museum
