Υπήρχαν πολιτισμοί που προηγήθηκαν των Αρχαίων Ελλήνων, αφήνοντας πίσω τους μυστήριο και θρύλους που προκαλούν δέος;
Οι ίδιοι οι Αρχαίοι Έλληνες μιλούσαν για έναν κόσμο πριν από τη δική τους ακμή, έναν κόσμο γεμάτο αυτόχθονες λαούς, μυθικούς βασιλείς και πολιτισμούς που χάθηκαν στην άβυσσο του χρόνου.
Και όλα αυτά με στοιχεία που φτάνουν στα όρια του ανεξήγητου.
Η ιστορία ξεκινά από τους μυστηριώδεις Πελασγούς, έναν λαό που θεωρούσαν τους πρώτους κατοίκους της Ελλάδας.
Ποιοι ήταν όμως πραγματικά; Κάποιοι αρχαίοι συγγραφείς, όπως ο Ηρόδοτος, τους περιέγραφαν ως έναν προελληνικό λαό με άγνωστη γλώσσα.
Ήταν οι δημιουργοί αρχαίων κατασκευών όπως τα κυκλώπεια τείχη, που ακόμη και οι ίδιοι οι Έλληνες πίστευαν ότι φτιάχτηκαν από γίγαντες.
Έπειτα, η Κρήτη των Μινωιτών έρχεται στο προσκήνιο, ένας κόσμος γεμάτος ανάκτορα, μυστήρια και θρύλους όπως ο Μινώταυρος και ο Λαβύρινθος.
Η αρχαιολογική σκαπάνη αποκάλυψε έναν από τους πιο προηγμένους πολιτισμούς της Ευρώπης, που όμως κατέρρευσε ξαφνικά.
Ποιοι ήταν αυτοί που έζησαν και βασίλεψαν πριν από τους Μυκηναίους;
Οι Μυκηναίοι, οι θρυλικοί πολεμιστές των επών του Ομήρου, δεν ήταν οι πρώτοι κάτοικοι της περιοχής τους.
Ερείπια παλαιότερων πόλεων βρίσκονται θαμμένα κάτω από τις θρυλικές τους ακροπόλεις, αφήνοντας ερωτήματα για το ποιοι ήταν αυτοί οι άγνωστοι αρχιτέκτονες που δημιούργησαν τέτοια θαυμαστά έργα.
Οι μύθοι για τη Χρυσή Εποχή του Κρόνου μιλούν για μια εποχή προτού οι θεοί του Ολύμπου ανέλθουν στην εξουσία. Ήταν απλώς μύθοι ή οι αναφορές αυτές κρύβουν ένα χαμένο παρελθόν; Μήπως η ίδια η ελληνική παράδοση θυμάται πολιτισμούς που δεν καταγράφηκαν ποτέ;
Όλα αυτά μας οδηγούν σε ένα ερώτημα που στέκεται ανάμεσα στην ιστορία και το μυστήριο: Τι χάθηκε πριν την κλασική Ελλάδα; Οι ίδιοι οι Αρχαίοι Έλληνες φαίνεται να γνώριζαν ότι η ιστορία τους ήταν μέρος μιας μεγαλύτερης, ανεξερεύνητης αφήγησης, γεμάτης ίχνη από έναν κόσμο που έζησε πριν από τη δική τους ακμή.
Τώρα, μπορεί οι αρχαίοι Έλληνες να επηρεάστηκαν από άλλους λαούς πριν από αυτούς η παράλληλα με αυτούς?
Ναι, υπήρχαν αρκετοί πολιτισμοί που προηγήθηκαν των Αρχαίων Ελλήνων και είχαν σημαντική επιρροή στην ανάπτυξη του πολιτισμού και της σκέψης που αργότερα χαρακτηρίζουν την αρχαία Ελλάδα. Κάποιοι από αυτούς τους πολιτισμούς περιλαμβάνουν:
- Ο Αιγυπτιακός Πολιτισμός: Ο πολιτισμός της Αιγύπτου είναι από τους πιο αρχαίους και μακροχρόνιους στον κόσμο. Είχαν σημαντική επίδραση στη θρησκεία, την επιστήμη, τη μαθηματική σκέψη και την αρχιτεκτονική. Ο πολιτισμός αυτός είχε αναπτύξει μια πολύπλοκη γραφή (ιερογλυφικά), μεγαλοπρεπή μνημεία (όπως οι πυραμίδες) και προηγμένες γνώσεις στα μαθηματικά και την αστρονομία.
- Ο Μεσοποταμιακός Πολιτισμός: Στην περιοχή της Μεσοποταμίας (σήμερα Ιράκ), οι Σουμερίοι, οι Ακκάδιοι, οι Βαβυλώνιοι και οι Ασσυρίοι είχαν προηγμένο πολιτισμό που επηρέασε τη νομική σκέψη, τη γραφή (π.χ. η σφηνοειδής γραφή), την αστρονομία και την τεχνολογία. Η Κώδικας του Χαμμουραμπί είναι ένα από τα πρώτα παραδείγματα γραπτού νόμου.
- Ο Μινωικός Πολιτισμός (περίπου 2000-1450 π.Χ.): Στην Κρήτη, οι Μινωίτες ανέπτυξαν έναν από τους πρώτους μεγάλους ευρωπαϊκούς πολιτισμούς, με σημαντική ναυτική δύναμη και τεχνολογικές επιδόσεις. Η τέχνη τους, η αρχιτεκτονική τους (όπως το Παλάτι της Κνωσού) και οι κοινωνικές τους δομές άφησαν βαθιά αποτύπωμα στην περιοχή.
- Ο Μυκηναϊκός Πολιτισμός (περίπου 1600-1100 π.Χ.): Στην ηπειρωτική Ελλάδα, οι Μυκηναίοι, οι οποίοι θεωρούνται πρόδρομοι των Ελλήνων, είχαν επηρεαστεί από τον μινωικό πολιτισμό και είχαν αναπτύξει ισχυρά βασίλεια, ενώ η γραφή τους (Γραμμική Β) θεωρείται πρόδρομος της ελληνικής γραφής.
- Ο Ινδικός Πολιτισμός (Ο πολιτισμός του Ινδού ποταμού): Στην περιοχή του σημερινού Πακιστάν και Βόρειας Ινδίας, ο πολιτισμός του Ινδού ποταμού (ή Χαραππικός) είχε ανεπτυγμένη αστική ζωή, τεχνολογία, και αρχιτεκτονική, και εμπορικές σχέσεις με άλλες αρχαίες κοινωνίες.
Αυτοί οι πολιτισμοί και άλλοι, όπως οι Κινέζοι ή οι Φοινίκες, επηρέασαν τους Αρχαίους Έλληνες με την τεχνολογία, τη θρησκεία, τη φιλοσοφία και τη σκέψη τους. Οι Έλληνες αντέγραψαν, προσαρμόστηκαν και εξελίξαν πολλά από τα επιτεύγματα αυτών των προηγούμενων πολιτισμών.
Υπήρχαν πολιτισμοί που προηγήθηκαν των Αρχαίων Ελλήνων από του ιδίους?
Ναι, οι Αρχαίοι Έλληνες ήταν μέρος μιας ευρύτερης πολιτιστικής παράδοσης που είχε ήδη αναπτύξει προηγούμενες κοινωνίες στην περιοχή της Μεσογείου και της Μικράς Ασίας. Αν και οι Έλληνες είχαν πολλές καινοτομίες και συνεισφορές στον πολιτισμό, υπήρχαν πολιτισμοί που τους προηγήθηκαν, μερικοί από τους οποίους ήταν πιο ανεπτυγμένοι από τους ίδιους στην αρχή της εμφάνισης της αρχαίας ελληνικής κοινωνίας.
Μερικοί από αυτούς τους πολιτισμούς περιλαμβάνουν:
- Ο Μινωικός Πολιτισμός (περίπου 2000-1450 π.Χ.): Όπως ανέφερα πριν, ο Μινωικός Πολιτισμός στην Κρήτη είχε αναπτύξει προηγμένη αστική ζωή, ναυτική δύναμη και καλλιτεχνικές δημιουργίες πολύ πριν την ανάπτυξη του ελληνικού πολιτισμού στην ηπειρωτική Ελλάδα. Η κοινωνία τους ήταν πολύ οργανωμένη, με την ύπαρξη μεγάλων ανακτόρων (όπως το Παλάτι της Κνωσού), προηγμένη αρχιτεκτονική και ένα από τα πρώτα συστήματα γραφής στην περιοχή, τα “ιερογλυφικά” ή “Μινωικά”.
- Ο Μυκηναϊκός Πολιτισμός (περίπου 1600-1100 π.Χ.): Οι Μυκηναίοι, που ήταν απόγονοι των Ινδοευρωπαίων και είχαν πολύ κοντινές σχέσεις με τους Έλληνες, ανέπτυξαν το πρώτο ελληνικό πολιτισμικό μοντέλο. Αυτοί ήταν οι πρώτοι που χρησιμοποίησαν τη “Γραμμική Β” γραφή, η οποία είναι η πρώιμη μορφή της ελληνικής γλώσσας, και είχαν μεγάλο πολιτιστικό και εμπορικό αντίκτυπο στην περιοχή.
- Ο Αιγυπτιακός Πολιτισμός (περίπου 3100 π.Χ. και μετά): Αν και ο πολιτισμός της Αιγύπτου δεν θεωρείται άμεσα “προκάτοχος” του ελληνικού πολιτισμού, οι επιρροές του στην Ελλάδα ήταν σημαντικές. Οι Αιγύπτιοι ανέπτυξαν επιστημονικές γνώσεις, θρησκευτικές παραδόσεις και πολιτιστικά επιτεύγματα που άφησαν το στίγμα τους στους Έλληνες. Η αρχιτεκτονική τους (οι πυραμίδες, ναοί) και οι γνώσεις τους για την αστρονομία, τα μαθηματικά και τη γεωμετρία επηρέασαν τους Έλληνες επιστήμονες.
- Ο Βαβυλωνιακός Πολιτισμός (περίπου 1894-539 π.Χ.): Οι Βαβυλώνιοι είχαν σημαντικές γνώσεις στους τομείς των μαθηματικών και της αστρονομίας, ενώ το περίφημο “Κώδικας του Χαμμουραμπί” είναι ένας από τους πρώτους γνωστούς νόμους στην ιστορία, που επηρέασε και τη σκέψη των Ελλήνων σχετικά με τη δικαιοσύνη και τη νομοθεσία.
Αυτοί οι πολιτισμοί, αν και σε ορισμένα σημεία δεν ήταν ακριβώς “πιο ανεπτυγμένοι” σε όλους τους τομείς από τους Αρχαίους Έλληνες, είχαν προηγηθεί σημαντικά στον τομέα της οργάνωσης, της επιστήμης, της τέχνης και της κοινωνικής δομής.
Οι Έλληνες, ως πολιτισμός, αναπτύχθηκαν με βάση πολλές από τις παραδόσεις και τις γνώσεις αυτών των προηγούμενων κοινωνιών, οι οποίες τους ενέπνευσαν και τους επέτρεψαν να φτάσουν σε νέες καινοτομίες και επιτεύγματα.
