Ἱπτάμενη περιστερὰ ὀνομάστηκε ἡ πρώτη αὐτόνομη ἱπτάμενη μηχανὴ τῆς ἀνθρωπότητας. Κατασκευάστηκε τὸν 405 π.Χ. ἀπὸ τὸν πυθαγόρειο φιλόσοφο καὶ μαθηματικὸ Ἀρχύτα, ἀπὸ τὸν Τάραντα. Ἔγινε ἐπίσης γνωστὴ ὡς ” Πετομηχανή”. Θὰ μποροῦσε νὰ φέρει τὴν «βιομηχανικὴ» ἐπανάσταση πολὺ νωρίτερα ἀπὸ τὴν ὥρα ποὺ ἐπρόκειτο νὰ γίνει στὸ μέλλον, ἔστω καὶ ἂν ἔζησε ἑκατοντάδες χρόνια πρίν.
Ὁ Ἀρχύτας ὁ Ταραντίνος, 428-347 π.Χ. ἦταν πάνω ἀπ’όλα ἕνας Πυθαγόρειος φιλόσοφος καὶ μάλιστα Ἰταλιώτης. Καταγόμενος ἀπὸ τὸν Τάραντα τῆς Μεγάλης Ἑλλάδας θεωρεῖται ἀπὸ τοὺς μεγαλύτερους διανοητὲς τῆς ἑλληνικῆς ἀρχαιότητας. Ἦταν ἀξιόλογος ἀστρονόμος, μαθηματικός, μουσικὸς καὶ πολιτικός. Ὑπῆρξε στρατηγὸς στὴν πόλη τοῦ ἑπτὰ φορές, τὴ στιγμὴ ποὺ ὁ νόμος ἀπαγόρευε σὲ ὅλους τοὺς ἄλλους νὰ πάρουν τὴ θέση αὐτὴ γιὰ δεύτερη φορά.
Λέγεται ὅτι εἶναι ἐκεῖνος ποὺ μύησε τὸν Πλάτωνα στὸν Πυθαγορισμό. Ἦταν ὁ πρῶτος ποὺ ἐφάρμοσε μαθηματικὲς ἀρχὲς στὴ μηχανική. Ἐπινόησε καὶ κατασκεύασε ἕνα ἀεριοπροωθούμενο περιστέρι, ποὺ ἀποκλήθηκε «πετομηχανὴ» ἢ «περιστερά».
Ἄφησε γραπτὸ ἔργο τοῦ ὁποίου ἔχουν διασωθεῖ μόνο ἀποσπάσματα.
Πολύπλευρη προσωπικότητα, ἐκλέχτηκε 7 συνεχόμενες φορὲς στρατηγὸς καὶ οὐδέποτε ἡττήθηκε σὲ μάχη. Ἡ διακυβέρνηση τοῦ μπορεῖ νὰ χαρακτηρισθεῖ ὡς μία ἐφαρμογὴ τῆς πυθαγόρειας ἠθικῆς στὴν πολιτεία. Ἡ πολιτεία του Ἀρχύτα δὲν στηριζόταν στὴν ἰσότητα τῶν μέτρων καὶ τῶν σταθμῶν, ἀλλὰ στὴν γεωμετρικὴ ἰσότητα, ποὺ συνδέεται μὲ τὴν δικαιοσύνη καὶ τὴ λογιστική. Τὴν ἐποχὴ τῆς κυριαρχίας του στὸν Τάραντα, αὐτὴ ἡ περιοχὴ τῆς μεγάλης Ἑλλάδας εἶδε τὴ μεγαλύτερη πολιτισμική – ἐμπορική της ἄνθιση.
Ὡς στρατιωτικὸς ἀνακάλυψε διαφόρων εἰδῶν πολεμικὲς μηχανὲς ὅπως τὸν καταπέλτη ποὺ χρησιμοποιεῖτο γιὰ νὰ ἐκτοξεύει πέτρες καὶ εὔφλεκτες ὗλες στὰ ἀντίπαλα στρατόπεδα καὶ παρ’ ὅλο ποὺ οἱ περισσότερες μηχανές του ἔσπερναν τὸν τρόμο καὶ τὴν καταστροφὴ ὁ Ἀρχύτας ἦταν γνωστὸς ὡς ὑπηρέτης τοῦ λαοῦ καὶ τὸν θαύμαζαν γιὰ τὴν εὐγένειά του καὶ τὸν σεβασμὸ ποὺ ἔτρεφε γιὰ τοὺς ἀντιπάλους του.
Ἀξιοσημείωτες εἶναι καὶ οἱ παιδαγωγικές του ἀντιλήψεις, σύμφωνα μὲ τὶς ὁποῖες ἡ μάθηση προέρχεται ἀπὸ τὴ μεθοδολογία τῆς μετάδοσης γνώσεων καὶ τῆς δημιουργικῆς ἀνακάλυψης. Ἐρεύνησε τὸ πρόβλημα τῶν μουσικῶν τόνων καὶ διέκρινε τρία γένη μουσικῶν συμφωνιῶν : τὸ ἐναρμόνιο, τὸ χρωματικὸ καὶ τὸ διατονικό, ποὺ ταυτίζονται μὲ τοὺς τρεῖς μέσους : τὸν ἀριθμητικό, τὸν γεωμετρικὸ καὶ τὸν ἁρμονικὸ (ἀντίστροφον), ἐνῷ αἰτιολόγησε τὴν παραγωγὴ τῶν ἤχων ὡς ἀπόρροια τῆς σύγκρουσης τῶν σωμάτων.
Ὡς μουσικὸς ἔφερε τὴν ἐπανάσταση σὲ αὐτὸ τὸν τομέα. Κάνοντας χρήση τῆς γνώσεώς του στὰ μαθηματικὰ καθόρισε τοὺς τόνους στὴν ἁρμονικὴ κλίμακα καὶ ἀπέδειξε ὅτι ὁ τόνος τοῦ ἐγχόρδου μουσικοῦ ὀργάνου ἔχει νὰ κάνει μὲ τὸν δονούμενο ἀέρα.
Ἦταν ἀκόμα φιλόσοφος, ἀστρονόμος, εἶχε ἔφεση στὰ μαθηματικὰ ἀλλὰ τὸ σημαντικότερο ἦταν ἡ ἰδιοφυΐα καὶ ἡ ἀνεξάντλητη ἐφευρετικότητά του στὴ μηχανική.. Στὰ μηχανικὰ προβλήματα τοῦ Ἀριστοτέλη εἶναι φανερὴ ἡ ἐπίδραση τῶν ἀντίστοιχων ἐργασιῶν του Ἀρχύτα.
Πρῶτος αὐτὸς ἀνακάλυψε τὴν τροχαλία τὸν κοχλία (τὴ βίδα) τὴ παιδικὴ ροκάνα καὶ πιθανὸν νὰ γνώριζε τὴν χρήση των πολύσπαστων. Εἶχε τὴν τιμὴ νὰ εἶναι μαθητὴς τοῦ Πλάτωνα καὶ ἔγινε ἰδιαίτερα γνωστός, ὅταν ὡς κυβερνήτης του Τάραντα προσέφερε σὲ αὐτὸν προστασία, ἐξ αἰτίας τοῦ κατατρεγμοῦ του ἀπὸ τὸ Διονύσιο τῶν Συρακουσῶν. Ἦταν ἐπίσης δάσκαλος τοῦ Εὐδόξου του Κνίδιου.
Τὸ γεγονὸς ὅμως ποὺ τὸν καθιστᾶ ἀθάνατο στὴν ἱστορία, εἶναι ἡ πνευματώδης λύση ἑνὸς ἐκ τῶν τριῶν γνωστῶν προβλημάτων τῆς ἀρχαιότητας ποὺ δὲν εἶναι δυνατὸν νὰ λυθοῦν μόνο μὲ κανόνα καὶ διαβήτη. Πρόκειται γιὰ τὸ Δήλιο πρόβλημα (ὁ Διπλασιασμός, δηλαδή, τοῦ κύβου), τὸ ὁποῖο συνίσταται στὴν κατασκευὴ ἑνὸς κύβου μὲ διπλάσιο ὄγκο ἀπὸ ἕνα γνωστὸ κύβο πλευρᾶς α. Ὁ ἁπλὸς διπλασιασμὸς τοῦ μήκους τῆς ἀκμῆς τοῦ κύβου ὁδηγεῖ σὲ ὀχταπλασιασμὸ τοῦ ὄγκου. Ἔδωσε τὴν ἐπίλυση θεωρῶντας 3 στερεά, τὸν ὀρθὸ κανονικὸ κύλινδρο ,τὸν ὀρθὸ κυκλικὸ κῶνο καὶ τὸ στερεὸ ποὺ παράγεται, ἂν ὁ κύκλος στραφεῖ γύρω ἀπὸ μία ἐφαπτομένη του. Τὸ γεγονὸς αὐτό, ἀποδεικνύει τὴ μεγάλη ἐξοικείωσή του μὲ τὰ σχήματα. Ἐφηῦρε ἀκόμα μιὰ μέθοδο ἐπίλυσης τῆς τετραγωνικῆς ρίζας.
Τὸ πιὸ ἀξιομνημόνευτο ἀπὸ τὰ μηχανεύματα του ὅμως εἶναι ἡ κατασκευὴ τῆς πρώτης ἱπτάμενης μηχανῆς στὴν γνωστὴ ἱστορία. Τὴν ὀνόμασε περιστερὰ ἢ πετομηχανὴ καὶ λειτουργοῦσε μὲ ἕνα σύστημα ἀεροπροώθησης. Ἀποτελούταν ἀπὸ ἕνα ἀλλὰ ἰσχυρὸ κέλυφος ποὺ εἶχε τὴν μορφὴ περιστεριοῦ καὶ ἔφερε ἐσωτερικὰ τὴν κύστη ἑνὸς μεγάλου ζώου. Ἡ μηχανὴ αὐτή, στὸ πείραμα τοῦ πέταξε 200 μέτρα ἀλλὰ ὅταν ἔπεσε στὴ γῆ δὲν μπόρεσε νὰ ξανασηκωθεῖ. Πιθανὸν νὰ πετοῦσε χάρις ἕναν μηχανισμὸ συμπίεσης ἀέρα, ὅπως ἐπισημαίνει ὁ Χ. Λάζος στὸ βιβλίο του. Ἐδῶ παρατηρεῖται μιὰ πρώιμη χρήση, τῆς δύναμης τοῦ ἀέρα γεγονὸς τὸ ὁποῖο ἔχει καταγραφεῖ καὶ ἔχει διασωθεῖ στὴ φιλολογικὴ γραμματεία.
Πρέπει νὰ σημειωθεῖ τέλος, ὅτι δίχως αὐτόν, κινητῆρες ἐσωτερικῆς καύσης, ἀτμομηχανές, ἀνυψωτικὰ μηχανήματα, ἐργοστάσια καὶ γενικὰ ὅτι ἄλλο ἐπίτευγμα συναρμολογεῖται μὲ κοχλίες ἢ καὶ βίδες δὲν θὰ μποροῦσε νὰ ὑπάρξει.
Ἐφευρέτης τοῦ πρώτου καταγεγραμμένου αὐτοκινούμενου – ρομποτικοῦ μηχανισμοῦ στὸν κόσμο, ἀλλὰ καὶ ἰπτάμενου, ὁ Ἀρχύτας ἔγραψε ἱστορία καὶ ἔβαλε τὰ θεμέλια τῆς ἄχρονης μηχανικῆς.
Σὲ αὐτὸν ὀφείλουμε σήμερα πολλὰ περισσότερα καθὼς ἦταν αὐτὸς ποὺ ἔφερε τὴ βιομηχανικὴ ἐπανάσταση, ἀνακαλύπτοντας τὴν τροχαλία, τὴ βίδα, τὸν κοχλία, τὴν παιδικὴ ροκάνα καὶ λοιπά. Δηλαδὴ οἱ βάσεις τῶν ἀνακαλύψεών του ὠθοῦν τὶς σύγχρονες μηχανὲς ὅλων τῶν αὐτοκινούμενων μηχανισμῶν, παραδείγματος χάριν μηχανὲς αὐτοκινήτων, ἀτμομηχανές, γερανοὶ καὶ ὅποιο εἶδος ἀνυψωτικοῦ μηχανισμοῦ, ἐν ὀλίγοις ὅ,τι κινεῖται ἐπάνω στὸν πλανήτη, ὅ,τι εἶναι πετούμενο καὶ ὅ,τι κρατιέται μὲ βίδες, τὸ ὀφείλει ἡ ἀνθρωπότητα σὲ αὐτὸν τὸν τρανὸ ἀρχαῖο Ἕλληνα.
Τὸ μόνο ποὺ μᾶς μένει εἶναι ἡ ὑπερηφάνειά μας γιὰ τοὺς Ἕλληνες ἥρωες ποὺ ἔχουν κάνει τὴ διαφορὰ καὶ εἴτε μὲ τὶς πράξεις τους εἴτε μὲ τὶς ἐφευρέσεις τους ἔχουν ἀλλάξει μιὰ γιὰ πάντα τὸ πρόσωπο τοῦ πλανήτη.
1) Ἂν μὴ πηλὸν τύψης, κέραμος οὐ γίνεται.
Ἂν δὲν χτυπήσεις τὸν πηλό, δὲν γίνεται κεραμῖδι. (πρὸς μαθητή του ποὺ παραπονέθηκε ὅτι τὸν ἔδειρε ὁ πατέρας του)
2) Ὦσπερ ἔργον ἐστιν εὑρεῖν ἰχθὺν ἄκανθα μὴ ἔχοντα, οὕτω καὶ ἄνθρωπον μὴ κεκτημένον δολερὸν τί καὶ ἀκανθῶδες. (Ὅπως χρειάζεται προσπάθεια γιὰ βρεῖς ψάρι χωρὶς κόκκαλα ἔτσι εἶναι σπάνιο νὰ βρεῖς ἄνθρωπο ποὺ νὰ μὴν τὸν ἔχει κατακτήσει ὁ δόλος καὶ κακία)
https://www.gnomikologikon.gr/authquotes.php?auth=2245
https://www.makeleio.gr/…/%CE%B1%CF%81%CF%87%CF%8D%CF…/
https://www.haniotika-nea.gr/architas-o-tarantinos-o…/
” Πετομηχανή” ἡ πρώτη αὐτόνομη ἱπτάμενη μηχανὴ τῆς ἀνθρωπότητας
