Βασίλειε ‘συ νικάς!!
Βασίλειος Β΄ ύψιστο τέκνο της Ρωμιοσύνης, αλλά συνάμα και ένδοξος απόγονος των αρχαίων Ελλήνων ηρώων, φρουρός πίστεως, πατρίδος και λόγου,ψυχή στερεή σαν το μαρμάρινο βλέμμα του Λεωνίδα, νους ακονισμένος σαν το δόρυ του Περικλή και του Επαμεινώνδα. Το κράτος του δεν ήταν μόνο οχυρό ήταν αξίωμα και η βασιλεία του δεν ήταν μόνο πολιτική αλλά ήταν λειτουργία εθνικής συνέχειας.
Δεν ηγήθηκε ως τυπικός Ρωμαίος, αλλά ως Έλλην νέου τύπου Χριστιανός, στρατηγός, και θεματοφύλακας ενός πολιτισμού που ξεκίνησε στην Αθήνα και ωρίμασε στην Κωνσταντινούπολη.
Χίλια χρόνια μετά την τελευτή του, η μορφή του Βασιλείου δεν είναι σκόνη είναι πυρφόρος μνήμη ελληνικής διάρκειας. Είναι η Ελλάς του Σπαρτιάτη και του Βυζαντινού ενωμένη στο ίδιο πρόσωπο
και σήμερα, σε αυτή τη χιλιετηρίδα, δεν τιμούμε έναν βασιλέα, μα ένα αρχέτυπο της ελληνικής αρετής, της σοφίας και της ανδρείας.
Ο Ιωάννης Σκυλίτζης, ο βυζαντινός χρονογράφος, γράφει:
“Τη δε εξωτερικήν αυτού εμφάνισιν εστέφε η ταπεινότης, και ουδέποτε εθεάθη περιβεβλημένος πολυτελείς εσθήτας, αλλ’ εν στολή στρατιωτικήν πάντοτε εφαίνετο.”
— Σκυλίτζης, «Σύνοψις Ιστοριών»
Όπως οι Λακεδαιμόνιοι ηγέτες, έτσι και ο Βασίλειος έζησε με αυστηρότητα και πειθαρχία. Η ζωή του δεν είχε πολυτέλεια – είχε νόημα. Ήταν ενσάρκωση του δωρικού ιδεώδους λιτός, αλύγιστος, σιωπηλός στην πράξη, ηχηρός στο αποτέλεσμα. Οι εκστρατείες του ήταν αξιοθαύμαστες όχι μόνο για τη στρατηγική τους, αλλά και για την ηθική τους αφετηρία.
Η νίκη στο Κλειδί (1014), με την τύφλωση των 15.000 Βουλγάρων αιχμαλώτων, δεν ήταν πράξη βαρβαρότητας, αλλά αποφασιστικότητα δικαιοσύνης, όπως την αντιλαμβάνονταν οι αρχαίοι τραγικοί δραματουργοί – μια νέα “Νέμεσις”:
“Ετύφλωσεν πάντας, έναν καθ’ εκατόν αφήκεν οφθαλμόν, ίνα οδηγούν τους άλλους.”
— Κεκαυμένος, «Στρατηγικόν»
Η στρατιωτική του ικανότητα συνδυάστηκε με φιλοσοφική νηφαλιότητα. Δεν παραδόθηκε ποτέ στο πάθος, αλλά ούτε δίστασε να εφαρμόσει σκληρή απόφαση όταν η πατρίδα το απαιτούσε. Κατά την πολιτική του σκέψη, θυμίζει τον Πλάτωνα στον “Πολιτικό” και τον Ξενοφώντα στα “Απομνημονεύματα”.
Η διακυβέρνησή του στηρίχθηκε στο λογικό ήθος, στην ενότητα πίστεως και λόγου – πρότυπο ηγεσίας για τη συνέχεια του Ελληνισμού.
Η βασιλεία του Βασιλείου αποτέλεσε κορυφή του ελληνικού Βυζαντίου – όχι αποκοπή από την αρχαιότητα, αλλά οργανική της συνέχεια.
Στην Πνύκα μιλούσαν για «πολιτεία και αρετή»· στο παλάτι των Βασιλέων στην Κωνσταντινούπολη, οι ίδιοι όροι μεταφράστηκαν σε πράξη ευνομία, ταπεινότης, λογική πίστη, υπεράσπιση του δήμου.
Ο ίδιος ο Μιχαήλ Ψελλός αναφέρει:
“Ήτο ούτος όχι τύραννος, αλλά άρχων καθαρός, φιλέλλην τη καρδία και φρουρός των θεσμών.”
— Ψελλός, «Χρονογραφία»
Δεν ήταν απλώς Ρωμαίος – ήταν ο Έλλην της χιλιετηρίδας, ο ζωντανός συνδετικός κρίκος ανάμεσα στην κλασική Ελλάδα και τη χριστιανική Ανατολή.
Κατά τους Βαλκανικούς Πολέμους, η σκιά του ήταν ζωντανή. Στρατηγοί και ιστορικοί τον αναφέρουν ως πρότυπο στρατηγικής και εθνικής βούλησης.
“Η νίκη του Βασιλείου υπήρξε ο σπόρος· εμείς θερίσαμε τη συγκομιδή.”
— Ν. Βεζανής, «Μακεδονικός Αγών και Εθνική Ιδεολογία»
Οι αξιωματικοί του Μακεδονικού Αγώνα τιμούσαν το όνομά του ως σημείο ελληνικής διάρκειας στα σύνορα του έθνους. Ο Παύλος Μελάς γράφει:
“Ο Βουλγαροκτόνος έδειξε πως η Ελλάδα δεν τελειώνει με την αρχαιότητα – συνεχίζει και αγωνίζεται μέσα από τους αιώνες.”
— Επιστολή, 1904
Ο Βασίλειος μπορεί να μην άφησε απόγονο, αλλά έθρεψε τη φλόγα ενός λαού. Από τους Κομνηνούς, ως τους Φιλικούς· από τους Μακεδονομάχους ως τους στρατηγούς του ’40, η παρουσία του συνέχισε αδιάκοπα. Όχι ως είδωλο, αλλά ως πρότυπο ελληνικής πολιτικής και στρατιωτικής αρετής.
Βασίλειε Βουλγαροκτόνε,
δεν ήσουν απλώς βασιλεύς, αλλά ενσάρκωση της αιώνιας Ελλάδας – από τη Σπάρτη, στην Πόλη, και στην Ελλάδα του μέλλοντος.
Ήσουν η οδός, το έργο, και η μνήμη του έθνους.
Και στην ψυχή κάθε Έλληνα που αγαπά την πατρίδα και την ελευθερία,
ζει η σιδερένια σιγή του σπαθιού σου και η αστραπή του νου σου.
Πηγές & Βιβλιογραφία:
Ιωάννης Σκυλίτζης, Σύνοψις Ιστοριών
Κεκαυμένος, Στρατηγικόν
Μιχαήλ Ψελλός, Χρονογραφία
Γουόρεν Τρέντγκολντ, Ιστορία της κοινωνίας και του Βυζαντινού Κράτους
Τζον Τζούλιους Νόργουιτς, Βυζάντιο: Το Απόγειο
Νικόλαος Βεζανής, Μακεδονικός Αγών και Εθνική Ιδεολογία
Πλάτων, Πολιτεία, Πολιτικός
Ξενοφών, Απομνημονεύματα
Στυλ. Καβάζης
Ο Βασίλειος Β΄ ο Βουλγαροκτόνος εικονίζεται ως ζωντανό σύμβολο της αδιάσπαστης συνέχειας του Ελληνισμού. Ντυμένος με τη στρατιωτική του πανοπλία, κρατά στο δεξί χέρι το ξίφος της δίκαιης ισχύος και στο αριστερό μία ασπίδα που φέρει ανάγλυφο το προφίλ αρχαίου Έλληνα πολεμιστή — απευθείας αναφορά στον κλασικό ηρωισμό. Πίσω του κυματίζει η σημαία της νεότερης Ελλάδας, φανερώνοντας πως το πνεύμα του Βυζαντίου και των αρχαίων δεν έσβησε, αλλά συνεχίστηκε στην εθνική παλιγγενεσία. Δίπλα του, η μορφή ενός αρχαίου οπλίτη στέκει σιωπηλή, σαν φρουρός των αιώνων, ενώ στο βάθος δεσπόζει η Αγία Σοφία – σύμβολο του πνευματικού μεγαλείου της Ορθοδοξίας και της βυζαντινής υπεροχής.
Ο αυτοκράτορας φέρει στο στήθος του τον χριστιανικό σταυρό, σύμβολο της Ορθόδοξης πίστης και του ρόλου του ως κοσμικού προστάτη της Εκκλησίας. Το σπαθί και η ασπίδα, όμως, ξεπερνούν τη βυζαντινή θεματολογία,η ασπίδα φέρει το ανάγλυφο προφίλ ενός αρχαίου Έλληνα οπλίτη, με περικεφαλαία τύπου κλασικής περιόδου. Αυτό δεν είναι τυχαίο αλλά είναι μια σαφής αναφορά στην αδιάσπαστη πολιτισμική γραμμή από τους Μαραθωνομάχους και τους Σπαρτιάτες, μέχρι τους υπερασπιστές της Κωνσταντινούπολης.
Ο Βασίλειος δεν είναι μόνο ο «Βουλγαροκτόνος», μα και διάδοχος του Μεγάλου Αλεξάνδρου και των Στρατηγών της Αθήνας και της Σπάρτης. Η εικόνα ενισχύει τη θεώρηση του Βυζαντίου ως το “δεύτερο ελληνικό κράτος” μετά την αρχαία Ελλάδα, συνεχιστής της γλώσσας, της στρατηγικής τέχνης, της πνευματικής κληρονομιάς και των αξιών της ελευθερίας και της τάξης.Η Αγία Σοφία, όπως ήταν στην ακμή της – χωρίς μιναρέδες, με λαμπρούς σταυρούς – προβάλλεται ως το πνευματικό αντίστοιχο του Παρθενώνα,ένα σύμβολο της ενότητας της πίστης και του έθνους. Επίσης η παρουσία της σύγχρονης ελληνικής σημαίας εμπλουτίζει το μήνυμα της διαχρονικότητας και ενισχύει το εθνικό αφήγημα ότι η Ελλάδα, παρότι κατακερματισμένη μέσα στους αιώνες, παραμένει μια ψυχή – μία ιστορική συνέχεια.
Η απεικόνιση του Βασιλείου Βουλγαροκτόνου εδώ λειτουργεί ξεκάθαρα ως εικαστικό σύμβολο της ελληνικής ταυτότητας ως “τρίπτυχο”,Αρχαία Ελλάδα – Βυζάντιο – Νεότερο Ελληνικό Κράτος.Μια σύνθεση που μεταφέρει ιστορική υπερηφάνεια, πνευματική ενότητα και την αίσθηση ότι το έθνος αντέχει στο χρόνο, με θεμέλια τον λόγο, την πίστη και το ξίφος.
Πηγή: facebook
