[Introduction 
The expression “Graecia capta ferum victorem cepit” (“Captive Greece took captive her fierce conqueror”) by the Roman poet Horace, encapsulates one of the most fascinating paradoxes in world history. Although Greece was conquered by Rome, it was Greek culture that ultimately conquered the Roman spirit. Through philosophy, art, and language, the Hellenic mind shaped the foundations of Roman civilization and, by extension, the entire Western world].
[Εισαγωγή
Η έκφραση «Graecia capta ferum victorem cepit» («Η αιχμάλωτη Ελλάδα αιχμαλώτισε τον άγριο κατακτητή της») του Ρωμαίου ποιητή Οράτιου, συμπυκνώνει ένα από τα πιο συναρπαστικά παράδοξα στην παγκόσμια ιστορία. Αν και η Ελλάδα κατακτήθηκε από τη Ρώμη, ο ελληνικός πολιτισμός ήταν αυτός που τελικά κατέκτησε το ρωμαϊκό πνεύμα. Μέσω της φιλοσοφίας, της τέχνης και της γλώσσας, το ελληνικό μυαλό διαμόρφωσε τα θεμέλια του ρωμαϊκού πολιτισμού και, κατ’ επέκταση, ολόκληρου του δυτικού κόσμου].
Ἐν τῇ ἱστορίᾳ τῶν ἐθνῶν σπανίως ἐπαρουσιάσθη φαινόμενον τοσοῦτον παράδοξον καὶ συνάμα λαμπρόν, ὅσον ἡ περίπτωσις τῶν Ἑλλήνων καὶ τῆς Ῥώμης.
Οἱ Ἕλληνες, μολονότι κατεκτήθησαν στρατιωτικῶς ὑπὸ τῶν Ῥωμαίων, ἐνίκησαν ἠθικῶς, πνευματικῶς καὶ πολιτισμικῶς τοὺς κατακτητάς των.
Ἡ Ῥώμη, ἡ κυρία τοῦ ξίφους, ὑπετάγη ἄνευ ἀγῶνος εἰς τὸ πνεῦμα τῆς Ἑλλάδος. Ἡ νίκη ταύτη ἦτο ἡ ἐκδίκησις τῶν Ἑλλήνων, οὐχὶ διὰ σιδήρου καὶ πυρός, ἀλλὰ διὰ λόγου καὶ ἰδέας.
Ὅταν ἡ Μακεδονικὴ ἡγεμονία ἐξηντλήθη καὶ ἡ Ἑλλὰς ὑπέκυψεν ὑπὸ τὸν Ῥωμαϊκὸν ζυγόν, οἱ πολλοὶ ἐπίστευσαν ὅτι ἔληξεν ὁ Ἑλληνικὸς βίος.
Ὅμως, ὡς ἀετὸς πληγωμένος ἀλλ’ ἀθάνατος, ἡ Ἑλλὰς ἐσήκωσε τὸ πνεῦμα ἐπάνω ἀπὸ τὰς στάχτας της.
Οἱ κατακτηταὶ ἔφεραν τὰ ὅπλα, ἀλλ’ ἐδέχθησαν ἄκοντες τὰ βιβλία, τοὺς διδασκάλους, τὰ ἔργα καὶ τὰ πρότυπα τῆς τέχνης τῶν Ἑλλήνων.
Οἱ Ῥωμαῖοι ἤρχισαν νὰ ἀναγιγνώσκουν τοὺς Ἕλληνας ποιητάς, νὰ μελετῶσι τὴν Ἑλληνικὴν φιλοσοφίαν, νὰ ἐμπνέωνται ἐκ τῶν Ἑλληνικῶν μνημείων καὶ νὰ στολίζωσι τὰς πόλεις των κατὰ τὸ Ἑλληνικὸν ὑπόδειγμα.
Ἡ Ῥωμαϊκὴ παιδεία, ἄνευ τοῦ Ἑλληνικοῦ στοιχείου, ἦτο ἄμορφος.
Ὁ Κικέρων, ὁ Σενέκας, ὁ Πλίνιος, ὁ Τάκιτος, άπαντες οὗτοι ἐκαλλιεργήθησαν ἐπὶ τῆς Ἑλληνικῆς παραδόσεως.
Ὁ Στωικισμὸς τοῦ Ζήνωνος καὶ ὁ Ἐπικουρισμὸς τοῦ Ἐπικούρου ἐγένοντο σχολαὶ ἠθικῆς καὶ βίου ἐν Ρώμῃ.
Ο Πλάτων καὶ ὁ Ἀριστοτέλης ἦσαν ὡς ἱεραὶ μορφαὶ τοῦ νοὸς, ὧν τὰ διδάγματα ἐγένοντο κανών σοφίας διὰ τοὺς Ῥωμαίους.
Οἱ νέοι τῆς Ῥώμης ἀπέστελλοντο εἰς τὰς Ἀθήνας, ὥσπερ εἰς πνευματικὴν Μητρόπολιν, ἵνα ἐκπαιδευθῶσιν ἐν φιλοσοφίᾳ, ῥητορικῇ καὶ τέχναις.
Ἡ Ἑλληνικὴ γλῶσσα ἔγινεν ἡ γλῶσσα τῶν ἐπιστημῶν, τῆς παιδείας, καὶ ἐν πολλοῖς κύκλοις ἡ γλῶσσα τοῦ κύρους.
Οὐ μόνον ὁ λόγος, ἀλλὰ καὶ τὸ κάλλος τῆς Ἑλληνικῆς τέχνης ἐμαγνήτισε τὴν Ῥώμην.
Ἡ ἀρχιτεκτονικὴ τῶν ναῶν, ἡ ἀναλογία τῶν ἀγαλμάτων, ἡ τελειότης τοῦ μέτρου ἐν πάσῃ μορφῇ τέχνης, ἔγιναν πρότυπον τοῦ Ῥωμαϊκοῦ ἀισθήματος.
Ἡ Ἑλλὰς ἔδωκε μορφὴν εἰς τὸν Ῥωμαϊκὸν πολιτισμόν, καὶ ἡ μορφὴ αὕτη διετηρήθη μέχρι τῶν χρόνων τοῦ Βυζαντίου, ὅταν ἡ Ἑλληνικὴ γλῶσσα καὶ παράδοσις ἔμελλον νὰ γίνωσιν πάλιν ἡ καρδία τοῦ Ἑλληνορωμαϊκοῦ κόσμου.
Ἐντός ταύτης τῆς ἱστορικῆς διαδρομῆς, ὁ λόγος τοῦ Οράτιου (Graecia capta ferum victorem cepit) ἀποκτᾷ διαχρονικὴν σημασίαν.
Ἡ Ἑλλὰς, ἡ αἰχμάλωτος, ἐγένετο παιδευτρὶα τοῦ νικητοῦ της.
Ο Ἑλληνικὸς νοῦς ἐκυρίευσε τὸν κόσμον, ἐπειδὴ ἐκράτει τὸ φῶς τῆς ἀληθείας καὶ τὴν ἀίσθησιν τοῦ μέτρου.
Ἡ ἡγεμονία τῆς Ῥώμης ἐξέλιπεν, ἀλλ’ ὁ Ἑλληνικὸς πολιτισμὸς ἐπεβίωσεν ἐν παντὶ μορφωμένῳ ἔθνει τῆς Εὐρώπης.
Ἡ Ἑλλὰς ἐξεδικήθη, ἀλλ’ ἡ ἐκδίκησις αὕτη ἦτο πνευματική, ἀναίμακτος, θεία.
Καὶ τοῦτον ἐστίν ἡ μέγιστη διδασκαλία τῆς ἱστορίας.
Ότι ἡ ἰσχὺς τοῦ πνεύματος ὑπερβαίνει πᾶσαν ὕλην, καὶ ὅτι ὁ πολιτισμὸς τῶν Ἑλλήνων, ὡς ἔκφρασις τοῦ ἀνθρωπίνου λόγου καὶ τοῦ κάλλους, ἐκείνη ἡ ἀθάνατος ἐκδίκησις ἦτο, ἥτις ἀνεδείχθη δικαιοτέρα καὶ ἐπιφανεστέρα εκ πᾶσης στρατιωτικὴς νίκης.
Βιβλιογραφία και πηγές:
1. Πολύβιος, Ἱστορίαι, ἔκδοσις Κάκτος, Ἀθῆναι.
2. Πλούταρχος, Βίοι Παράλληλοι, ἐκδόσεις Κάκτος, Ἀθῆναι.
3. Κικέρων, Περὶ Καθηκόντων (De Officiis), μετάφρασις Ἑλληνικὴ, ἐκδ. Ζήτρος.
4. Παπαρρηγόπουλος, Κ., Ιστορία τοῦ Ἑλληνικοῦ Ἔθνους, ἐκδ. Παπαδημητρίου, Ἀθῆναι.
Εικόνα: Το Πάνθεον της Ρώμης
Διαδίκτυον
