Η Αίγυπτος θα κατασχέσει το αρχαιότερο συνεχώς ενεργό μοναστήρι στον κόσμο. Μετά από πρόσφατη απόφαση εφετείου στο Κάιρο, η αιγυπτιακή κυβέρνηση θα καταλάβει το ιστορικό Ελληνορθόδοξο Μοναστήρι της Αγίας Αικατερίνης και θα εκδιώξει την κοινότητα των μοναχών του, με σκοπό να μετατρέψει τον χώρο σε κρατικό τουριστικό αξιοθέατο.Η απόφαση αποτελεί το τελευταίο κεφάλαιο μιας υπόθεσης διεκδίκησης γης που ξεκίνησε το 2012.
Το Ελληνορθόδοξο Μοναστήρι της Αγίας Αικατερίνης, που βρίσκεται ανάμεσα στα βουνά της Χερσονήσου του Σινά στην Αίγυπτο, είναι το αρχαιότερο συνεχώς ενεργό μοναστήρι παγκοσμίως.
Το μοναστήρι βρίσκεται στο σημείο όπου, σύμφωνα με την Εβραϊκή Βίβλο, ο Μωυσής είδε τη φλεγόμενη βάτο και έλαβε τις Δέκα Εντολές.
Σύμφωνα με τη Βιβλιοθήκη του Κογκρέσου,
«Το Ελληνορθόδοξο Μοναστήρι της Αγίας Αικατερίνης στο Όρος Σινά κατασκευάστηκε από τον Βυζαντινό Αυτοκράτορα Ιουστινιανό Α΄ στα τέλη του έκτου αιώνα μ.Χ. πάνω από τα λείψανα της μαρτυρικής αγίας και το σημείο της βιβλικής φλεγόμενης βάτου, όπως το αναγνώρισε η Αγία Ελένη, μητέρα του Ρωμαίου Αυτοκράτορα Κωνσταντίνου».
Φιλοξενεί τη φημισμένη παλαιότερη συνεχώς λειτουργούσα βιβλιοθήκη στον κόσμο.
Οι συλλογές του από θρησκευτικά και κοσμικά χειρόγραφα είναι θρυλικές και θεωρούνται δεύτερες μόνο σε αριθμό μετά τη συλλογή του Βατικανού.
Ο Αρχιεπίσκοπος Δαμιανός του Σινά, Φαράν και Ραϊθούς, Ηγούμενος της Ιεράς Μονής της Αγίας Αικατερίνης στο Όρος Σινά, μίλησε στην εφημερίδα National Herald για τις πρόσφατες εξελίξεις στο μοναστήρι.
Οι εξελίξεις αυτές έχουν φτάσει στο σημείο της εκδίωξης λόγω απόφασης αιγυπτιακού δικαστηρίου που θεωρεί τον Ηγούμενο και όλη την Αδελφότητα του Σινά «καταληψίες», αγνοώντας την αδιάλειπτη παρουσία τους για πάνω από δεκαπέντε αιώνες. Επί του παρόντος, στο μοναστήρι διαμένουν 18 έως 20 μοναχοί.
Ο Αρχιεπίσκοπος Δαμιανός δήλωσε:
«Για πάνω από δέκα χρόνια τώρα, πηγαινοερχόμαστε στα δικαστήρια, επειδή το δικαίωμά μας στην ιδιοκτησία αυτής της άγονης γης -την οποία πάντα θεωρούσαμε δική μας, παραδομένη σε εμάς από αγιασμένες προσωπικότητες- αμφισβητείται.
»Οι Αρχές, ιδιαίτερα η Υπηρεσία Αρχαιοτήτων, μας λένε ότι ναι, μπορείτε να τα χρησιμοποιείτε, αλλά ανήκουν σε εμάς. … Τώρα μας λένε ότι δεν έχουμε δικαίωμα να τα διαχειριζόμαστε.
»Είμαι 91 ετών σήμερα και ζω στο Μοναστήρι από την ηλικία των 27 -μπορείτε να φανταστείτε τον πόνο στην καρδιά μου».
Όταν ρωτήθηκε τι θα συμβεί τώρα που το δικαστήριο εξέδωσε εντολή εκδίωξης, ο Αρχιεπίσκοπος είπε:
«Πρόκειται για δικαστική χειραγώγηση. Το 1980, η κυβέρνηση δήλωσε ότι σε περιοχές χωρίς κτηματολόγιο, οι ιδιοκτήτες ακινήτων έπρεπε να υποβάλουν δηλώσεις.
»Το Μοναστήρι ήταν από τα πρώτα που υπέβαλαν τέτοιες δηλώσεις … Είκοσι χρόνια αργότερα, το αιγυπτιακό κράτος μας λέει ότι είναι υπερβολικό, ή αυτή ή εκείνη δικαιολογία -και στο τέλος, δεν μας δόθηκε τίποτα.
»Τώρα μας λένε: “Δεν έχετε δικαίωμα να είστε εδώ· είστε νεοφερμένοι”, όταν ζούμε στο Σινά από τον έκτο αιώνα.
»Πιάστηκαμε στη δίνη αναταραχών, κατά την περίοδο των φανατικών μουσουλμανικών εξεγέρσεων, και άρχισαν να μας βλέπουν σαν εισβολείς, σαν να αγοράσαμε πρόσφατα αυτά τα εδάφη, όπως έχουν κάνει πολλοί άλλοι παράνομα».
Ο Αρχιεπίσκοπος Δαμιανός πρόσθεσε: «Οι Αρχές μας κατηγορούν για νομή (κατοχή με το χρόνο) και μάλιστα απαιτούν πληρωμή για αυτό. Αυτή τη στιγμή, δεν υπάρχει δικηγόρος στην Αίγυπτο που να μιλάει Ελληνικά ή να είναι Έλληνας για να μας υπερασπιστεί».
Στις 29 Μαΐου, ο Έλληνας ευρωβουλευτής Εμμανουήλ Φράγκος υπέβαλε πρόταση ψηφίσματος που θα συνδέει τη μακροοικονομική στήριξη προς την Αίγυπτο με την προστασία του αιωνόβιου και σεβαστού καθεστώτος του Ελληνικού Μοναστηριού της Αγίας Αικατερίνης.
Ένας άλλος Έλληνας ευρωβουλευτής, ο Νικόλας Φαραντούρης, ανέλαβε επίσης δράση στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο για να σταματήσει την κατάσχεση του μοναστηριού. Είπε:
«Όχι τέσσερα δισεκατομμύρια ευρώ στην Αίγυπτο χωρίς σεβασμό για το Όρος Σινά. … Καλώ τους συναδέλφους μου να μην ψηφίσουν υπέρ νέας χρηματοδότησης όσο το καθεστώς ιδιοκτησίας του Όρους Σινά παραμένει ανεπίλυτο».
Ωστόσο, στις 18 Ιουνίου, το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο ενέκρινε προσωρινή συμφωνία με το Συμβούλιο για πακέτο μακροοικονομικής βοήθειας (MFA) προς την Αίγυπτο αξίας 4 δισεκατομμυρίων ευρώ.
Η Λίντσεϊ Ροντρίγκεζ, Διευθύντρια Ανάπτυξης και Υποστήριξης της οργάνωσης Coptic Solidarity, δήλωσε στο europeanconservative.com:
«Το αφήγημα της κυβέρνησης Ελ-Σίσι για βελτίωση της θρησκευτικής ελευθερίας, σε σύγκριση με τη χρονιά της διακυβέρνησης Μόρσι, αποδεικνύεται κενό.
»Πάρτε, για παράδειγμα, τις νομικές διαδικασίες κατά του Μοναστηριού της Αγίας Αικατερίνης.
»Αυτές ξεκίνησαν υπό τη σύντομη (ετήσια) διακυβέρνηση Μόρσι, αλλά συνεχίστηκαν από το 2013 και εξελίχθηκαν σε απροκάλυπτη παρενόχληση υπό την εποπτεία του Ελ-Σίσι.
»Ο Ελ-Σίσι έχει δώσει ένα αντιφατικό μήνυμα, κάνοντας προφορική συμφωνία με τις ελληνικές Αρχές, ενώ παράλληλα αναμένεται η δικαστική απόφαση (έχοντας υπόψη ότι η Δικαιοσύνη στην Αίγυπτο απέχει πολύ από το να είναι “ανεξάρτητη”), η οποία έρχεται σε αντίθεση με την ιστορική ιδιοκτησία του μοναστηριού και το προστατευόμενο καθεστώς του ως Μνημείο Παγκόσμιας Κληρονομιάς της UNESCO.
»Για να έχει οποιαδήποτε αξιοπιστία, η αιγυπτιακή κυβέρνηση θα πρέπει να τερματίσει αμέσως όλες τις νομικές διαδικασίες κατά του Μοναστηριού της Αγίας Αικατερίνης και να επιστρέψει στο προηγούμενο καθεστώς.
»Οτιδήποτε λιγότερο αποδεικνύει ένα προμελετημένο, κακόβουλο σχέδιο για την κατάληψη του μοναστηριού, εν μέρει ή εξ ολοκλήρου, όταν η προσοχή του κόσμου αποσπάται».
Η κατάσχεση του μοναστηριού εντάσσεται σε ένα ευρύτερο μοτίβο διώξεων κατά των Χριστιανών στην Αίγυπτο.
Αυτό έρχεται σε σαφή αντίθεση με τον τρόπο που αντιμετωπίζονται τα τζαμιά, καθώς η ανέγερση νέων εκκλησιών περιορίζεται στη χώρα.
Σύμφωνα με την οργάνωση Open Doors, που παρακολουθεί τις διώξεις Χριστιανών παγκοσμίως,
«Στην Αίγυπτο, οι Χριστιανοί όλων των υπόβαθρων αντιμετωπίζουν δυσκολίες όταν προσπαθούν να βρουν (νέους) χώρους για τη διεξαγωγή λατρείας.
»Η κοινοτική εχθρότητα και η βία του όχλου, ιδιαίτερα, συνεχίζουν να προκαλούν προβλήματα.
»Οι υπηρεσίες ασφαλείας επίσης κρατούν και εκφοβίζουν ενεργά Χριστιανούς που προσηλυτίστηκαν από το Ισλάμ για να τους αναγκάσουν να σιωπήσουν για τη μεταστροφή τους, ενώ το κράτος καθιστά αδύνατη την επίσημη αναγνώριση της μεταστροφής τους.
»Οι εκκλησιαστικοί ηγέτες -οι περισσότεροι από τους οποίους είναι άνδρες- είναι ιδιαίτερα ευάλωτοι σε παραβιάσεις δικαιωμάτων, εν μέρει επειδή είναι συχνά εύκολα αναγνωρίσιμοι ως Χριστιανοί.
»Αν και σπάνιο, η δολοφονία κληρικών συμβαίνει· για παράδειγμα, τον Απρίλιο του 2022, ένας Ορθόδοξος ιερέας στην Αλεξάνδρεια μαχαιρώθηκε μέχρι θανάτου».
Στην Αίγυπτο, η ισλαμική καταπίεση λειτουργεί με διάφορους τρόπους.
Η ισλαμική κουλτούρα διατηρεί μια αντίληψη στην αιγυπτιακή κοινωνία όπου οι Χριστιανοί θεωρούνται πολίτες δεύτερης κατηγορίας.
Αυτή η αντίληψη προκαλεί διακρίσεις κατά των Χριστιανών στον πολιτικό χώρο και στις συναλλαγές τους με το κράτος.
Ο νόμος της Σαρία είναι «η κύρια πηγή νομοθεσίας», σύμφωνα με το Σύνταγμα.
Το Άρθρο 7 ορίζει το Πανεπιστήμιο Αλ-Αζχάρ, το πιο διακεκριμένο εκπαιδευτικό ίδρυμα στον σουνιτικό ισλαμικό κόσμο, ως την «κύρια Αρχή για τις θρησκευτικές επιστήμες και τις ισλαμικές υποθέσεις».
Ο επικεφαλής του πανεπιστημίου έχει δηλώσει επανειλημμένα ότι η θανατική ποινή είναι η μόνη δυνατή τιμωρία για όποιον εγκαταλείπει το Ισλάμ.
Η Open Doors καταλήγει στο συμπέρασμα ότι η Αίγυπτος δεν εκπληρώνει τις διεθνείς της υποχρεώσεις, παραβιάζοντας τακτικά ή αποτυγχάνοντας να προστατεύσει τα δικαιώματα των Χριστιανών.
Σήμερα, η Αίγυπτος είναι μια κυρίως μουσουλμανική και αραβόφωνη χώρα.
Ωστόσο, οι Κόπτες Χριστιανοί είναι οι αυτόχθονες της Αιγύπτου, όχι οι Άραβες Μουσουλμάνοι.
Οι Κόπτες αυτοπροσδιορίζονται ως οι απόγονοι του πολιτισμού των αρχαίων Αιγυπτίων, με φαραωνική καταγωγή, σύμφωνα με τη γενετική τους καθώς και την εξέλιξη της γλώσσας και των παραδόσεών τους.
Οι Έλληνες της Αιγύπτου υπάρχουν στη χώρα από την Ελληνιστική περίοδο μέχρι σήμερα.
Η ελληνική παρουσία συνεχίστηκε στην Αίγυπτο από την εποχή του Μεγάλου Αλεξάνδρου (332–323 π.Χ.), στην Ελληνική Πτολεμαϊκή Αυτοκρατορία (323–30 π.Χ.) και αργότερα στη Ρωμαϊκή και Βυζαντινή κυριαρχία μέχρι σήμερα.
Ωστόσο, μετά το αιγυπτιακό πραξικόπημα του 1952, οι περισσότεροι αναγκάστηκαν να φύγουν.
Η Αίγυπτος ήταν μέρος της Ρωμαϊκής και Βυζαντινής (Ανατολικής Ρωμαϊκής) Αυτοκρατορίας από το 30 π.Χ. έως το 642 μ.Χ.
Ο Άγιος Μάρκος ο Ευαγγελιστής, που έγραψε το παλαιότερο από τα τέσσερα Ευαγγέλια της Καινής Διαθήκης, ήταν ο ιδρυτής και πρώτος επίσκοπος της Εκκλησίας της Αλεξάνδρειας στην Αίγυπτο. Αυτό συνέβη πριν από την ίδρυση της Εκκλησίας της Ρώμης.
Η διαδικασία της ισλαμοποίησης και αραβοποίησης της Αιγύπτου ξεκίνησε όταν οι Μουσουλμάνοι Άραβες εισέβαλαν στη Βυζαντινή Αίγυπτο το 641 και κατέκτησαν την επαρχία.
Σφαγίασαν πολλούς Χριστιανούς, εξανάγκασαν πολλούς να προσηλυτιστούν στο Ισλάμ και μετέτρεψαν τους υπόλοιπους σε «ντίμι», πολίτες δεύτερης κατηγορίας που πλήρωναν υψηλούς φόρους «τζίζια» για να παραμείνουν Χριστιανοί.
Ο ακαδημαϊκός ερευνητής Μαρκ Μπάστα εξηγεί:
«Κατά τη διάρκεια των διαφόρων δυναστειών, η αραβική ηγεσία αντιμετώπιζε τον κοπτικό πληθυσμό με διάφορα επίπεδα διακρίσεων που ξεκινούσαν από ριζικές αυξήσεις στους φόρους και έφταναν μέχρι μαζικές σφαγές».
Από το 1517 έως το 1914, η Αίγυπτος βρισκόταν υπό οθωμανική τουρκική κατοχή. Η Ομάδα Δικαιωμάτων Μειονοτήτων σημειώνει:
«Οι Κόπτες υπέστησαν διώξεις από τους μουσουλμάνους ηγεμόνες τους, διαδοχικά Άραβες, Τσερκέζους και Οθωμανούς.
»Εκκλησίες καταστράφηκαν, βιβλία κάηκαν και πρεσβύτεροι φυλακίστηκαν.
»Μέχρι τη στιγμή που οι Βρετανοί κατέλαβαν την Αίγυπτο το 1882, οι Κόπτες είχαν μειωθεί στο ένα δέκατο του πληθυσμού, κυρίως ως αποτέλεσμα αιώνων προσηλυτισμού στο Ισλάμ».
Οι Άραβες Μουσουλμάνοι κυβερνούσαν Χριστιανούς και Εβραίους σύμφωνα με τους κανόνες της ισλαμικής Σαρία.
Σύμφωνα με τον ισλαμικό νόμο, θεωρούνταν «ντίμι», δηλαδή μη Μουσουλμάνοι με ειδικό καθεστώς έναντι της καταβολής βαρέος κεφαλικού φόρου.
Έπρεπε να φορούν διαφορετικά χρώματα και ρούχα από τους Μουσουλμάνους, δεν μπορούσαν να χτίσουν νέους χώρους λατρείας ή να επισκευάσουν παλιούς χωρίς άδεια, ή να τους κατασκευάσουν με τρόπο που να επισκιάζει αυτούς των Μουσουλμάνων.
Με την αραβοποίηση των κυβερνητικών θέσεων, οι Κόπτες υπάλληλοι προσπάθησαν να μάθουν αραβικά και να τα διδάξουν στα παιδιά τους, δεδομένης της παράδοσης κληρονομιάς των θέσεων εργασίας.
Υπήρξε σταδιακή μετάβαση στη χρήση της αραβικής γλώσσας, με την κοπτική γλώσσα να εγκαταλείπεται εκτός από τη λειτουργική της χρήση, και πολλοί Κόπτες προσηλυτίστηκαν στο Ισλάμ.
Αιώνες μετά την ισλαμική κατάληψη της Αιγύπτου, η δίωξη των Χριστιανών συνεχίζεται.
